- Het is er weer tijd voor: de jaarlijkse kerst- en nieuwjaarsborrels van je werkgever en zakenrelaties.
- Dit zijn mooie gelegenheden om te netwerken, maar een fout ligt snel op de loer.
- Etiquettespecialist Jan Jaap van Weering vertelt wat je wel en juist níét moet doen.
- Lees ook: Als introvert kan een kerstborrel best een opgave zijn – zo overleef je ze en maak je het leuk voor jezelf
Sommigen kijken ernaar uit, anderen zien er tegenop: de jaarlijkse kerst- en nieuwjaarsborrels van werkgevers en zakenrelaties. Tot welke categorie je ook behoort, zo’n borrel biedt wel een mooie gelegenheid om te netwerken en je collega’s een keer in een minder formele setting te zien.
Maar een faux pas ligt ook op de loer. Niet zelden gaat het mis op de bedrijfsborrel en kost het de hoofdrolspelers veel moeite om de spreekwoordelijke scherven te lijmen.
Een berucht voorbeeld is handelshuis Flow Traders, waar de voormalig chief technology officer in 2022 het veld moest ruimen na een uit de hand gelopen verkleedfeest tijdens een skitrip van het personeel. Volgens persbureau Bloomberg zou hij een mannelijke collega hebben geslagen die verkleed was als oud-president Donald Trump, en een vrouwelijke collega zou hij hebben betast.
Natuurlijk wil je dit soort incidenten voorkomen. Maar wat zijn nu de do’s en don’ts op een zakelijke borrel? Business Insider Nederland vroeg het aan etiquettespecialist Jan Jaap van Weering, die met zijn bedrijf Distinguished werkenden wegwijs maakt in zakelijke omgangsvormen.
Je kleding: kleed je altijd correct
Een dresscode maakt het voor gasten makkelijk om de juiste kledingkeuze te maken. Als bijvoorbeeld 'black tie' op de uitnodiging staat, dragen de mannen een zwarte smoking met een zwarte strik en een wit overhemd. Vrouwen kiezen dan een lange avondjurk als op de uitnodiging staat 'long evening dress', of een cocktailjurk als de uitnodiging 'short evening dress' voorschrijft. Is het onduidelijk welke jurk je moet dragen, neem dan even contact op met de organisator, zodat je correct gekleed gaat.
'Tenue de ville' is een formele setting, waarbij de heren een donker pak met nette leren schoenen aantrekken, en de dames nette zakelijke kleding, zoals een mantel- of broekpak.
Is er geen dresscode, dan is dat geen vrijbrief om te verschijnen in een vale spijkerbroek met gaten en afgetrapte gympen, zegt Van Weering. "Kleed je altijd correct. Dus trek een nette broek aan met nette schoenen. En poets die schoenen ook."
Lees ook: Met deze 5 kledingtips maak je een goede eerste indruk bij opdrachtgevers
De aankomst: arriveer nooit als eerste
Als je op de stoep gaat zitten wachten tot de deuren opengaan, maak je geen goede indruk, vindt Van Weering. "Arriveer nooit als eerste. En zorg er ook voor dat je weg bent voordat de TL-buizen aan floepen en het schoonmaakpersoneel met de stofzuiger binnen komt wandelen. Behalve als je nog in gesprek bent met de gastheer of -vrouw."
Te vroeg vertrekken wordt ook niet gewaardeerd. "Ga nooit eerder weg dan de hoofd- en eregasten, en voordat de toespraak is gehouden", geeft Van Weering als leidraad.
Veel mensen zien er tegenop om in hun eentje de receptie van een zakenrelatie te bezoeken. Om het voor jezelf wat makkelijker te maken, adviseert Van Weering om aan de gastheer te vragen om jou bij andere gasten te introduceren.
Het wordt ook gewaardeerd als je anderen helpt. "Heb je een nieuwe collega die onwennig rondloopt, neem deze dan een beetje onder je hoede en stel hem of haar voor aan andere mensen."
De begroeting: de ´Brabantse drieklapper´ is niet nodig
Veel mensen zijn huiverig voor de drie beruchte zoenen op de wang. Hoewel dit in de volksmond de 'Brabantse drieklapper' wordt genoemd, komt deze traditie naar verluidt overwaaien uit Frankrijk, waar rooms-katholieken elkaar zouden begroeten in de naam van de vader, de zoon en de heilige geest.
Van Weering adviseert om niet mee te doen aan dit kusfestijn, zeker niet bij mensen met wie je niet nauw samenwerkt. "Houd je een beetje in. Niet iedereen zit te wachten op drie zoenen." Om natte lippen van je af te houden kun je bij de begroeting een beetje afstand houden, met gestrekte arm. "Maar je kunt ook rustig zeggen dat je niet zoent", aldus de etiquettespecialist.
Zegt iemand 'De beste wensen', dan is het een dooddoener om terug te zeggen: 'Hetzelfde' of 'Insgelijks'. "Probeer weg te blijven van clichés en het wat persoonlijker te maken. Weet je niets origineels, dan is 'gelukkig nieuwjaar' ook prima."
Je gesprekspartner: geef een subtiel signaal als je iemand wil spreken
Een zakelijke receptie is werk, stelt Van Weering, die een boek heeft geschreven over zakelijke etiquette. Je kunt nieuwe mensen leren kennen en de banden met zakelijke relaties aanhalen. Om ervoor te zorgen dat je er voor jezelf het maximale uithaalt, is het verstandig om vooraf te bedenken wie je sowieso wil spreken.
"Staat diegene met anderen te praten, loop dan een rondje met de klok mee om het gezelschap heen en probeer subtiel oogcontact te zoeken met de persoon in kwestie, of geef een klein knikje. Loop daarna door. De echte receptietijger weet dan dat je hem wil spreken. Als het gesprek voorbij is, kun je naar die persoon toelopen."
Het gesprek: kies luchtige onderwerpen
De keuze van gespreksonderwerpen kan een behoorlijk mijnenveld zijn. "Oorlog, religie, geld, asielzoekers, de PVV, de kleding van Caroline van der Plas, seks en nare ziekten zijn taboe, tenzij een belangrijk persoon er zelf over begint", zegt Van Weering.
Gelukkig zijn er volgens hem nog voldoende luchtige onderwerpen over waar je je geen buil aan kunt vallen. "Vraag hoe je gesprekspartner de kerst doorbrengt, informeer naar zijn zoon of dochter of praat over vakanties of vrijwilligerswerk."
Bij een receptie van een klant kun je het best kiezen voor neutrale onderwerpen: jouw relatie tot het bedrijf, je functie, je hobby's of wat wat je opvalt aan de onderneming.
Roddelen is taboe. "Als iemand begint over die vervelende collega, kap dit dan direct af. Leg uit dat hij of zij zich niet kan verdedigen. Anderen weten dan dat jij integer bent. Behandel anderen zoals je zelf ook behandeld wil worden."
De plakker: wimpel die collega elegant af
Een receptie is een goede gelegenheid om in korte tijd veel mensen te spreken. Blijf daarom niet te lang plakken als je een praatje met iemand maakt. En loop ook eens naar iemand toe die je minder vaak spreekt, zoals jouw collega van de receptie.
Wil je zelf graag afscheid nemen van een opdringerige collega, probeer hem of haar dan op een elegante manier af te wimpelen. "Het is onbeleefd om je telefoon te pakken of te zeggen dat je naar de wc gaat. Je kunt beter zeggen: 'Het was goed om met jou te praten. Ik maak nog even een rondje.'"
Je telefoon: welke telefoon?
Iedereen heeft een telefoon op zak, maar niets is zo onbeleefd als tijdens een kerst- of nieuwjaarsborrel op het scherm te staren. Leg die telefoon daarom weg. Krijg je een dringend telefoontje dat niet kan wachten, zonder je dan even af.
Zomaar selfies maken is not done. "Veel mensen zijn op hun privacy gesteld. Niet iedereen wil op social media verschijnen", zegt Van Weering.
Je houding: mijd handgebaren
Wees je ervan bewust dat een groot deel van de communicatie verloopt via je lichaamshouding. Met je armen over elkaar staan oogt defensief. En wie met zijn handen in de zij staat, komt koloniaal over, meent Van Weering. "Je kunt beter je handen langszij houden."
Verder is het verstandig om zo min mogelijk te gesticuleren. Arm- en handgebaren, een duim omhoog, knipogen... het kan snel verkeerd worden geïnterpreteerd. "Als je een vrouw langer dan tien seconden aankijkt weet ze: het is seks of het is oorlog. Niet doen dus."
Van Weering adviseert ook om het glas vast te pakken met de linkerhand. "Je houdt dan een droge rechterhand over om een hand te schudden." Een toast uitbrengen doe je vanuit het hart, met de rechterhand. Daarna breng je het glas over naar de andere hand.
Je hapje: laat ingewikkelde bouwwerken staan
Veel bedrijven pakken uit met ingenieus in elkaar gezette hapjes. Om te voorkomen dat de sausslierten aan je kin hangen of restjes tuinkers in je decolleté belanden, kun je ingewikkelde hapjes beter laten staan. Vooral de garnaal met staart is berucht. Hier is Van Weering onverbiddelijk in: "Niet doen."
Een bedrijfsborrel is niet compleet zonder bitterballen. Ook deze moet je met beleid eten. Om te voorkomen dat hete ragout je tong verbrandt, laat de ballen dan eerst koud worden voordat je je tanden er in zet. Heb je een bitterbal in de mosterd gedipt en een hap genomen, haal hem er dan niet voor de tweede keer door: zo'n dubbele dip is erg onhygiënisch.
Gaat een schaal met hapjes rond, laat dan altijd de persoon rechts van je voorgaan. "Hapjes worden geserveerd met de klok mee." Ook de timing is van belang. "In een pindaschaal graaien tijdens de speech getuigt van weinig respect."
Je drankje: drink met mate en tel tot tien voordat je er iets uit flapt
Tot slot een van de grootste valkuilen op bedrijfsborrels: te diep in het glaasje kijken. "Alcohol ontspant. Je wordt minder geremd. Wees daar alert op", zegt Van Weering. "Nederlanders zijn van nature al heel direct, maar als je te veel drinkt is de kans nog groter dat je er te veel uit flapt. Tel daarom tot tien in plaats van drie voordat je er iets uit gooit."
En bovenal: drink niet te veel. "Of het nu gaat om een borrel bij een klant of in je eigen kantoor, mensen onthouden het altijd als je met dubbele tong praat of als je das op half zeven hing omdat je te diep in het glaasje hebt gekeken. Je collega's zullen er niet recht in je gezicht iets van zeggen, maar na afloop wordt er onderling over gepraat. Uitkijken dus."
